FOBİ NEDİR?

Fobi Nedir?

Kişinin bir nesneden, kişiden yada olgudan şiddetli bir şekilde endişe duyması, korkması, korkunun kontrolden çıkmış hali olup istem dışı bir durumdur.Korkuya fobi denebilmesi için insan hayatını olumsuz şekilde etkilemesi ve dehşet verici olması gerekir.

Kişinin korktuğu şey çoğu için anlamsız,mantıksız hatta çok basit bir olgu olarak görülebilir.Ancak bunun bir anlamı yoktur.Fobisi olan kişi bu duruma mantıklı yaklaşmaz.Fobi korkunun kontrolden çıkmış halidir ve istem dışı bir harekettir.Kişi aslında korkusunun saçma olduğunun farkındadır ama bu dürtüye söz geçiremez ve kendine hakim olamaz.Fobi her insanda farklı olarak seyreder.

Korku Nedir?

Herkesin yaşayabileceği başlıca bir duygu olup,aniden ortaya çıkan bir tehlikeye karşı gösterilen reaksiyondur.Bu tehlike gerçek yada kişinin algıladığı bir tehlikedir.Söz konusu bu tehlike kişide savaş yada kaç tepkisini ortaya çıkarır.Korku her canlıda mevcut bir duygulanım durumudur.Bazen gerçekte var olan, gerçeklikten referans alan korkularımız, bazen de hayal gücümüzden beslenir.Korkular genel olarak bir tehdit algısından dolayı ortaya çıkar.Tehdidi oluşturan unsur kimi zaman bir kişi kimi zaman bir durum olarak kendini gösterir.

Korku duygusu yaşandığında vücutta ani değişiklikler meydana gelir.Vücudun ihtiyaç duyduğu bölgelerde oksijenden zengin kan sağlanması için kalp daha hızlı çarpmaya, ihtiyaç duyulandan daha fazla oksijeni almak için daha hızlı nefes alıp vermeye başlar.Nabız yükselirken bir yandan da vücut terler.Aynı zamanda göz bebekleri büyür, eller titrer, ağız kurur, sindirim sistemi yavaşlar.

Korkunun ortaya çıkmasıyla bu bedensel değişikliklerin yanında bilişsel değişikliklerde yaşanır.Korku yaratan durumda onu yaratandan başka bir şey düşünmek neredeyse mümkün değildir.Korku yaşayan kişi,bu durumla baş edebilmek için o anda aklına ilk ne geliyorsa kontrolsüz şekilde onu yapma eğilimindedir.Korku ile baş etmek için ortaya konan davranışlar, mantıksal olmaktan ziyade daha çok reflekse dayalı tepkilerdir.

Yeni ve bilinmeyen her şey insana ürküntü verir.Çocuğun güçsüzlüğü ve bilmediklerinin çokluğu düşünülürse, özellikle ilk yıllarda korkuların çokluğu daha rahat anlaşılabilir.Çocuk çevresini tanıdıkça beden gücü ve zihin yetenekleri geliştikçe korkularını teker teker yener.Birçok tehlikeli durum yaratan bir heyecan hali olsada aslında tehlikeli durumlardan sakınmaya yardım eden sağlıklı ve uyum sağlayıcı bir tepkidir.Korku, hayali şeylere tepki vererek gösterildiğinde veya normal günlük işleyişi aksattığında  problem olmaya başlar.Korkunun aşırı gelişimi ve sürekliliği fobi yaratır.

.

ÇOCUKLUKTA GÖRÜLEN KORKULARIN BAŞLICA SEBEPLERİ

-Bedensel bozukluklar,hastalıklar,kazalar

-Çocukları korkutmalar (Cin,şeytan vs. öyküler)

-Çocukları tek başına bırakma yoluyla onların korku verici yaşantılarla tek başına bırakma

-Yanındaki insanın korktuğu şeylerden korkması (Taklitçilik geliştirme yoluyla)

-Korkuyu eğitimde bir motive aracı olarak kullanma (Yaramazlık yaparsan … olur)

-Çocuğun ve gencin geçirmiş olduğu şoklar (Boğulma tehlikesi geçirmiş olan çocuğun denizden korkması)

GELİŞİM DÖNEMLERİNE GÖRE KORKULAR

-0-6 AY : Gürültülü sesler

-6-9 AY:Asıl bakıcının dışındaki yetişkinler ve düşmek

-2.YIL:Gök gürültüsü,canavarlar, büyük nesneler (Arabalar,trenler…)

-3.YIL:Hayvanlar,karanlık,yalnız kalmak

-4.YIL:Büyük hayvanlar,anne ve babanın işe gitmek için veya geceleri yalnız bırakmaları

-5.YIL:Karanlık,düşmek,köpekler

-6.YIL:Canavarlar,hayaletler,büyücü kadınlar,hırsızlar,yatağın altındaki bir şeyler yada birileri,dişle ilgili işlemler

Bu ve benzeri korkular çocuklarda çok yaygındır.Bunlar tahmin edilenden çok fazla sürmediği ve/veya aşırı kaçmadığı,normalden sapmadığı sürece çok fazla endişelenmeye gerek yoktur.Çoğu çocuk bunları terk edecektir.Anne ve babalar sadece çocuğun içini rahatlatmalı ve düzeni sürdürmelidir.

2-3yaş çocukları yüksek seslerden, sifonun çekilmesinden,elektrik süpürgesinden,gök gürültüsünden ürkerler.3-4yaşlarında bunlara karanlık,hırsız,dilenci,polis ve öcü korkuları eklenir.Bu yaşlarda anne babadan ayrı kalmak tedirginliğe yol açar.

Çocuklar için düşünülebilecek en büyük korku anne babadan ayrı düşmek ve ortada kalmaktır.Her tehlikede sığındığı anne babasının kendini bırakıp gitmesi olasılığı çocuğu sınırsız biçimde tedirgin eder,güvenini sarsar. 4 yaşında doruğa varan korkularda yavaş yavaş  azalma görülür,korkular daha somutlaşır.Sadece köpekten, düşüp yaralanmaktan,bir yerinin sıyrılıp çizilmesinden,kesilip kanamasından korkar.

6 yaşında korkularda yeni bir artma gözlenir, hayalet,cadı ve hortlak korkusu alevlenir.Yangından ve hırsızdan korkarlar.Filmlerin çok etkisinde kalırlar.Bu yaşlardan sonra genellikle korkularda yatışma olur ama eski korkuların arada bir depreşmesi yada yenilerin ortaya çıkması da olağandır.

Çocuklar deneylerinin az,düşünme yeteneklerinin sınırlı olması nedeniyle gördüklerini ve duyduklarını gerçekçi olarak değerlendiremezler.Benzeterek, gördüklerini çarpıtarak,abartarak, süsleyerek korkulu sonuçlar çıkarabilirler.

KORKU İLE FOBİ ARASINDAKİ FARKLAR

-Korku her insanda içgüdüsel olarak bulunan ve ölçüsü kişiden kişiye değişen bir histir.

Fobi, bir durum karşısında gereksiz endişe etmektir,her bireyde görülmez.

-Korku, yerinde olduğu sürece faydalıdır.

Fobi,insanın yaşantısını olumsuz etkilemektedir.

-Korku insanın hayatta kalma olasılıklarını artıran bir etken olabilir.

Fobi insanın yaşam kalitesini düşürebilir.